Je bent nieuwsgierig naar de Fediverse? Ik help je op weg. Ik ben zelf actief gebruiker Mastodon, heb een Castopod installatie voor mijn podcasts, volg mensen met een Pixelfed account via mijn Mastodon account en wil het liefst ook nog een Peertube servertje voor mijn eigen video’s.

Ik ben nog van de generatie die tal van online netwerken zag komen en velen weer verdwijnen. Op elk van die platformen moest ik zelf bouwen aan een nieuw netwerk. Niets kwam automatisch, niets kwam algoritmisch. Beginnen in de Fediverse lijkt daar heel erg op. Je kunt geen lijstjes van volgers importeren, er zullen nog maar weinig mensen uit je bestaande sociale netwerken actief zijn in de Fediverse, dus je zult zelf op zoek moeten naar mensen die je inspireren. Hieronder help ik je keuzes maken bij welke server je kunt starten, hoe je je netwerk kunt opbouwen, vertel ik je over Fediverse etiquette en hoe modereren werkt. Dit is geen knoppencursus, het geeft je wel een aantal handvatten waarmee je de eerste stappen kunt zetten.

Dit artikel is een levend document. Ik vul het aan met nieuwe links, extra uitleg en nieuwe inzichten. De laatste wijziging deed ik hier op:

Een plek in de Fediverse kiezen

Er zijn twee tools ‘hot’ in de Fediverse: Mastodon en Pixelfed. De eerste is een variant op Twitter, de tweede een variant op Instagram. Mastodon bestaat al langer dan je denkt (sinds 2016) en is al redelijk ontwikkeld, Pixelfed is van veel recentere datum en wordt (op dit moment nog) door één persoon ontwikkeld.

Ben je meer een foto of een tekst deler?
Foto -> start met Pixelfed
Tekst -> start met Mastodon

Een server kiezen.

Een geruststelling vooraf: de keuze die je nu maakt is niet voor de eeuwigheid. Je kunt je account verhuizen naar een andere server en je opgebouwde netwerk meeverhuizen (let wel op: je berichten verhuizen niet mee als je naar een andere Mastodon server verhuist).

Een server is niets anders dan je startnetwerk. In principe kies je wie je vertrouwt om het netwerk waarop je je bevindt te modereren. Dit netwerk draait op de server van iemand anders. Die server kan in een datacenter staan en goede beveiliging en automatische back-ups hebben, maar het kan ook een computer zijn die bij iemand in de meterkast staat (hoewel dit laatste vooral geldt voor microservers waar je je niet zomaar voor aan kunt melden).

Sommige servers hebben een focus, richten zich op een bepaald type publiek. Mastodon.nl richt zich op een Nederlandstalig publiek, Indieweb.social richt zich op mensen die werken aan/met indieweb tools, mastodon.art op kunstenaars die willen praten over hun kunst en deze willen delen.

Als je niet weet op welke server je wilt beginnen, kies dan een meer algemene server. Mastodon.social is de absolute grootste, net als pixelfed.social omdat dat de servers zijn van de oprichters van de software. In Nederland is mastodon.nl een prima start als je toch vooral in het Nederlands gaat delen. mstdn.social  is ook een server die door een Nederlander wordt beheerd.

Alle servers, publiceren hun communityregels op een ‘about’ pagina. Check bijvoorbeeld de regels van fotofed.nl of mastodon.nl. Deze regels geven je een idee of je thuisnetwerk een veilige basis voor je kan zijn.

Netwerken in de fediverse

Fediverse is een verzameling van servers die met elkaar berichten kunnen uitwisselen, omdat ze allemaal het ActivityPub protocol hanteren. Daardoor kun je als mastodongebruiker een pixelfedaccount volgen en andersom. Je zit niet meer opgesloten in een netwerk met onoverbrugbare muren.

Zoeken en vinden

Hieronder focus ik op Mastodon, maar in principe geldt voor zoeken en vinden in Pixelfed hetzelfde.

Een netwerk bouwen: het is handwerk

Het is helaas niet mogelijk om een lijstjes volgers van bijvoorbeeld Twitter te matchen in de fediverse. Een nieuw netwerk opbouwen is vooral handwerk. Als advies om te beginnen kun je kijken naar je favoriete mensen op je huidige sociale media. Hebben zij al een account in de fediverse? Dan ga je die volgen.

Laat je netwerk na verloop van tijd groeien. Wees nieuwsgierig naar nieuwe mensen. Bekijk hun profiel als je ze ziet boosten* met iets dat interessant voor je is. Druk sneller op de volgknop dan je normaal zou doen, ontvolgen kan altijd weer.

Maak een introductiepost met hashtags en . Geef met hashtags aan welke onderwerpen jij interessant vindt en vraag om boosts. Zo kunnen anderen jou ontdekken.

*Een boost is het equivalent van retweet.

Zoek ze op de grote servers

Door het gefedereerde karakter is er niet een enkele grote database waarin je kunt zoeken. Als je zoekt, zie je in principe alleen updates van mensen waar je direct of indirect mee verbonden bent. Dat is een fundamenteel ander principe dan de grote silo’s van big tech. In de Fediverse geldt: hoe meer mensen je volgt, hoe groter je blikveld wordt.

Je kunt in eerste instantie grote servers gebruiken om nieuwe mensen te vinden. Elke server heeft verschillende tijdslijnen, waar je in kunt neuzen:

  • een tijdlijn met publieke updates van alle mensen op dezelfde server (zie de lokale tijdlijn van mastodon.nl);
  • een tijdlijn met publieke updates van mensen waar de mensen op die server mee verbonden zijn (de remote tijdlijn van mastodon.nl)

Als je gekozen hebt voor een grote(re) server, dan kun je in dat netwerk beginnen. Wat zijn de onderwerpen waarin je geïnteresseerd bent? Zoek op die , klik door op de profielen van mensen en zoek op de ‘handles’* van die mensen in je Mastodon app.

*Een handle is het equivalent van een mailadres. Een handle begint met @gebruikersnaam en wordt gevolgd door @servernaam.domein. Bijvoorbeeld @gebruikersnaam. Gebruik deze handle om mensen te zoeken in je app om ze te kunnen volgen.

Een aantal grote(re) netwerken om in rond te struinen:

  • mastodon.social
  • mstdn.social
  • mastodon.nl
  • mastodon.art

Maar kijk ook gerust op specialistische servers, zoals mathstodon.xyz of bookstodon.com. Op de Mastodon website vind je een lijst met servers, waar je ook in kunt zoeken naar onderwerp.

Followgraph kun je ook gebruiken, maar dan is het wel nodig dat je al wat mensen aan je netwerk hebt toevoegd: https://followgraph.vercel.app/

De hashtag is je ingang

Vinden en gevonden worden gaat het snelst via openbare berichten met daarin . Die zijn je trefwoorden. Naar hashtags kun je zoeken, je kunt ze als onderwerp volgen, je kunt ze toevoegen aan je eigen berichten om gevonden te worden.

Een aantal mastodonspecifieke trefwoorden om mee te beginnen:
SilentSunday, Mosstodon, NieuwHier, CatsOfMastodon, DogsOfMastodon, Caturday

Het federatie-effect: je ziet lang niet alles.

Let op het federatie-effect. Je komt veel berichten tegen die geen reacties/likes/boosts lijken te hebben. Dat wil zeggen, JIJ ziet geen interactie op een bericht. Toch kan er dan een hele discussie onder een bericht plaatsvinden. Bekijk berichten daarom ook eens door ze te openen in je browser. Dan zie je pas wat de originele poster heeft ontvangen als openbare antwoorden, likes en boosts. Wellicht nemen mensen deel aan de discussie die jij ook interessant vindt.

Je blik in de fediverse is slechts zo groot als je gefedereerde verbondenheid. Er is niet een grote database waarin je vrijelijk naar hashtags kunt zoeken en alles en iedereen kunt vinden. Jouw verbondenheid met anderen bepaalt hoe ver je kunt kijken.

Etiquette in de Fediverse

Goede gebruiken:

  • voeg een alt-tekst toe aan al het beeldmateriaal dat je deelt. Dit is de tekst die wordt voorgelezen aan mensen die een visuele beperking hebben. Veel mensen op Mastodon zijn er alert op, en willen een bericht alleen delen als een foto een alt-tekst heeft. Wees dus niet verrast als iemand je er op wijst dat een alt-tekst ontbreekt. Zelf maak ik er een sport van om meer informatie in de alt-tekst te zetten dan ik in de posting zelf doe. Ook een hele goede schrijfoefening 😉
  • Schrijf hashtags die bestaan uit meerdere woorden, met hoofdletters aan het begin van elk woorden (#WritersCoffeeClub), ook weer voor mensen die een schermlezer gebruiken.
  • CW, Content Warning. Dit kun je gebruiken voor berichten waarvan je weet dat anderen de inhoud als confronterend of schokkend kunnen ervaren (denk aan berichten over verkrachting), of niet op zitten te wachten (denk aan politieke discussies).
  • plak de originele URL in je bericht, gebruik geen shortener als bit.ly. Mastodon telt altijd een max aantal karakters, hoe lang de url ook is en zo kunnen mensen controleren waar ze naar toe worden gestuurd
  • Boost wat je leuk vindt. Er is geen populariteitsalgoritme dat je automatisch laat weten wat grappig of belangrijk is. De mensen die je volgt zijn je filter. Filter dus ook voor jouw eigen volgers.
  • Een reactie als favoriet aanmerken, een sterretje geven, betekent vooral: ik heb je reactie gezien, cool, dank je voor het reageren.
  • boost nieuwkomers, heet ze welkom.
  • en vooral voor eXers: laat je ophefstem achter op X. In de fediverse is er geen boosheidsalgoritme dat je stem uitvergroot en meer bereik geeft. Sterker nog, het stoot anderen snel af. Maak het online netwerken weer een positieve ervaring voor jezelf en de anderen.

Moderatie in de fediverse

Dankzij het netwerk effect van servers onderling, gaat modereren anders dan in een silo. Op serverniveau kan een admin bijvoorbeeld een andere server volledig blokkeren. Er zijn tal van servers die zich niet houden aan basis fatsoensnormen en geblokkeerd worden door bijvoorbeeld mastodon.nl. Dat betekent dat er geen enkele interactie mogelijk is tussen de server van mastodon.nl en die van de geblokkeerde server.

Als je zelf last hebt van vervelende anderen, dan heb je de mogelijkheid die zelf te blokkeren. Gebruik het en schaam je er niet voor iemand te negeren. Het is jouw netwerk, jouw leven.

Je kunt ook tijdelijk iemand negeren (met of zonder een tijdslimiet). Heel handig als iemand live updates geeft van een event dat jij helemaal niet interessant vindt, maar wel je hele tijdlijn mee volloopt. Als iemand vervelend is en community richtlijnen breekt, dan kun je iemand ook rapporteren bij de moderatoren van jouw server. Die kan dan besluiten op serverniveau iemand te blokkeren, of het account te beëindigen als het iemand op dezelfde server is als jij.

Sommige moderatieteams laten meer toe dan anderen. In die zin maakt het dus wel degelijk uit welke server je je bij aansluit. Ik zie een server dan ook meer als een community, met eigen regels. Er worden lijsten met de meest vervelende netwerken en gebruikers tussen server administrators gedeeld als blocklijst.

De allergrootste servers, die geen beperking hebben in nieuwe aanmeldingen, hebben regelmatig last van spamaanvallen en hebben meer last van gebruikers die de community richtlijnen overschrijden.

De veel kleinere schaal van de verschillende servers maakt, dat er veel beter op community/lokaal niveau keuzes gemaakt kunnen worden in de moderatie. Moderatoren zijn veelal vrijwilligers uit dezelfde community die het graag vriendelijk en schoon van schadelijke zaken houden. Er zullen echter altijd mensen zijn waarvan jouw nekharen recht overeind gaan staan.

Een andere app maakt verschil

Omdat Mastodon al een tijd gebruikt wordt door een grote groep mensen, zijn er ook best wat apps ontwikkeld om Mastodon te gebruiken. De app van het Mastodon team zelf is niet de beste. Ik gebruik de betaalde versie van Mona (MacOS/iOS). Ik kan je zeggen, het is het echt waard om geld te betalen voor zo’n app. Android gebruikers zijn enthousiast over Tusky. Probeer vooral zelf uit wat bij jou past.

De Fediverse is meer:

Als je eenmaal gesetteld bent in je eerste fediversehuis, kun je ontdekken wat er nog meer is.
Zelf een podcast publiceren -> Castopod
Video’s publiceren -> Loops (shorts) / Peertube
Links delen -> Lemmy https://join-lemmy.org
Sociaal network bouwen -> Friendica https://friendi.ca

Niet alles is al even ver in ontwikkeling, maar het is goed om te weten dat de fediverse nog altijd uitbreidt met nieuwe tools.

Links naar andere tips en tools

Een intro geschreven door Sandra de Jong: https://sandradejong.com/mastodon/

Nieuwe mensen ontdekken: https://followgraph.vercel.app/

Instagram export tool: https://www.ig-export-tool.com

Insta import in Pixelfed: https://pixelfed.social/site/kb/import

Vriendenlijst uit Facebook downloaden: https://automator.us/download-friends-list-from-facebook/

Geen programmeur, wel je eigen server? Met Yunohost kun je zelf fediverse apps installeren op een serverruimte. Zelf huur ik voor een redelijk laag bedrag zo’n ruimte bij Hetzner (Duitsland) om Castopod op te draaien.

Starter packs Mastodon:https://fedidevs.com/starter-packs/

Reacties

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.